Osoby niepełnosprawne a sport - aspekt prawny

Osoby niepełnosprawne i sporty dla nich coraz bardziej zyskują na sile. Do tego stopnia, że duże wydarzenia, takie jak Igrzyska Paraolimpijskie, przyciągają coraz więcej sportowców, krajów i widzów. Dodatkowo, liczba osób niepełnosprawnych na świecie również wzrosła w ciągu kilku ostatnich dekad.

Światowe dane

Przyjrzyjmy się danym Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Osoby niepełnosprawne reprezentowały w latach siedemdziesiątych 10 procent populacji świata. Do 2010 roku liczba ta wzrosła do 15 procent. Nastąpił również wzrost patologii związanych z niepełnosprawnością fizyczną lub poznawczą.

Większa ilość sportów dla niepełnosprawnych stanowi także nowe wyzwania w dziedzinie prawa. Wyraźnym przykładem jest opracowanie bardziej przejrzystych i szczegółowych przepisów dotyczących uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne.

Mając to na uwadze, przyjrzyjmy się niektórym podstawowym prawnym aspektom sportu dla osób niepełnosprawnych. Najpierw jednak przeanalizujemy pojęcie niepełnosprawności przyjęte w dziedzinie sportu i prawa.

Osoby niepełnosprawne: pojęcie i postrzeganie przez społeczeństwo

Jednym z najszerzej akceptowanych pojęć niepełnosprawności jest ta zaproponowana przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Definicja brzmi następująco:

“Pojęcie “osoby niepełnosprawne”obejmuje osoby, które mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, umysłową, intelektualną lub w zakresie zmysłów co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie równości z innymi osobami.” 

Definicja ta obejmuje perspektywę, która wciąż jest kontrowersyjna. Problemem jest to, że nie przypisuje problemu niepełnosprawności chorobie lub wrodzonemu/dziedziczonemu stanowi.

Zgodnie z percepcją ONZ, pojęcie to wywodzi się ze sposobu, w jaki społeczeństwo patrzy na ludzi o innych cechach niż osoby uważane za „normalne”, „przydatne” lub „zdrowe”.

Z tego względu, rozważania ONZ wzmacniają potrzebę pracy państwa i społeczeństwa w polityce publicznej oraz prywatnych inicjatywach. Chodzi o promowanie i podnoszenie świadomości na temat różnorodności i integracji osób niepełnosprawnych.

Wspomniana integracja musi nastąpić w dziedzinie pracy, polityki, sportu i prawa, a także w ramach współistnienia społeczności.

Osoby niepełnosprawne a integracja przez sport

Po raz kolejny musimy postrzegać sport jako podstawowy czynnik integrujący w celu włączenia osób niepełnosprawnych w struktury i dynamikę naszego społeczeństwa. Sport ma pozytywny wpływ na rehabilitację jednostki; pomaga również zwalczać izolację, uprzedzenia i nierówności.

Promowanie sportu wśród osób niepełnosprawnych powinno być jednym z filarów publicznej polityki społecznej i integracji zawodowej. W związku z tym konieczne jest organizowanie i regulowanie różnych zawodów sportowych oraz podmiotów publicznych i prywatnych, które uczestniczą w zajęciach sportowych dla osób niepełnosprawnych.

W rzeczywistości, dużym wyzwaniem prawnym w kwestii promocji i regulacji sportów dla osób niepełnosprawnych jest właśnie ustanowienie bardziej wydajnych mechanizmów gromadzenia, koordynowania i promowania wszystkich działań oraz inicjatyw z różnych poziomów w kierunku ogólnego celu. Cel powinien odzwierciedlać krajowe i autonomiczne regulacje prawne.

Oprócz strategii promocji i regulacji, niezbędne jest stworzenie mechanizmów kontrolnych, które czuwają nad prawami osób niepełnosprawnych. Musimy działać w celu zwalczania wykluczenia społecznego. A sposobem na osiągnięcie tego jest zagwarantowanie, że polityki są wprowadzane terminowo i odpowiednio przez władze oraz odpowiednie organizacje.

Prawa osób niepełnosprawnych na przykładzie Hiszpanii

W 1975 r. po raz pierwszy uznano prawa osób niepełnosprawnych. Stało się tak z chwilą stworzenia Deklaracji praw osób niepełnosprawnych. Był to jeden z pierwszych ważnych kamieni milowych w historii.

Dwa lata później, w 1978 r., w Hiszpanii powstał Narodowy plan zapobiegania niepełnosprawności. Ustalono rolę władz publicznych w tworzeniu polityki zapobiegania, rehabilitacji, leczenia i integracji niepełnosprawności fizycznych, sensorycznych i psychicznych.

Plan ten stanowił jasne rozgraniczenie między przeszłością a przyszłością, ponieważ zainspirował główny hiszpański tekst legislacyjny dotyczący uwagi poświęcanej niepełnosprawności: Ustawy o społecznej integracji osób niepełnosprawnych (ustawa LISMI 13/1982).

Od momentu jego przejścia, LISMI wprowadził wiele zmian. Jedną z nich jest potrzeba promowania integracji i oferowania zintegrowanych usług poprzez sport, zajęcia kulturalne, zajęcia rekreacyjne, rozrywkę, itp.

Podobnie, ważne jest podkreślenie działań prawnych i społecznych w celu optymalizacji dostępności; zwłaszcza w przestrzeni publicznej, zgodnie z deklaracją WHO z 2011 roku. Należy tu szczególnie wspomnieć o działaniach Hiszpańskiej Federacji Osób Niepełnosprawnych Fizycznie.

Wreszcie, nie możemy zapominać, że gwarancja dostępu jest kluczowym elementem integracji osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem. Pozwala im cieszyć się zrównoważonym życiem z pracą, zdrowiem, edukacją i czasem wolnym.