Niewydolność trzustki: właściwa dieta dla pacjentów

Trzustka to bardzo istotny gruczoł, a problemy, które mogą go dotknąć, wkraczają znacząco poza cukrzycę. Czy wiesz, na czym polega niewydolność trzustki?

Niewydolność trzustki to stopniowe pogarszanie się działania trzustki. Kolejna przypadłość, która może dotknąć ten gruczoł, to ostre zapalenie trzustki, które zazwyczaj trwa przez określony czas. Jak powinna wyglądać Twoja dieta w przypadku choroby trzustki?

Trzustka

Trzustka to gruczoł, który pełni w naszych organizmach dwie główne funkcje: zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicze. Funkcje wewnątrzwydzielnicze odpowiadają za produkcję hormonów, na przykład insuliny, glukagonu, somatostatyny, gastryny i polipeptydów trzustkowych.

Z kolei funkcje zewnątrzwydzielnicze odpowiadają za wydzielanie enzymów trzustkowych , do których zaliczamy amylazę, lipazę i trypsynogen.

Znaczenie funkcji wydzielniczych trzustkowego

Funkcje wydzielnicze trzustki, podobnie jak funkcje wydzielnicze wątroby, odgrywają znaczącą rolę w metabolizowaniu wszystkich makroskładników. Organizm polega na kwasach trawiennych i wydzielinach trzustki, aby trawić tłuszcze. Dlatego nic dziwnego, że niewydolność trzustki i problemy z wątrobą wywierają największy wpływ na trawienie tłuszczów.

Absorpcja białek bazuje na innych mechanizmach: pepsynach i sokach żołądkowych. Dzięki temu, że w procesach trawiennych protein nie biorą udziału inne mechanizmy, problemy nie pojawiają się nawet w przypadku niewydolności trzustki. Trzustka nie bierze również udziału w trawieniu węglowodanów.

Ostre zapalenie trzustki

W Hiszpanii przez ostatnie lata nie przeprowadzano badań dotyczących liczby osób cierpiących na ostre zapalenie trzustki. Wiadomo jednak, że ta choroba stanowi trzecią pod względem częstotliwości przyczynę hospitalizacji w Stanach Zjednoczonych oraz piątą co do częstotliwości przyczynę zgonu pośród osób z chorobami niezłośliwymi.

Ostre zapalenie trzustki może mieć łagodny przebieg lub doprowadzić do zaprzestania funkcjonowania wielu organów.

Przewlekłe zapalenie trzustki

Przewlekłe zapalenie trzustki cechują nieodwracalne uszkodzenia wywołane stanem zapalnym, które prowadzą do atrofii i włóknienia trzustki. To z kolei przekłada się na niewydolność trzustki.

Wraz z uszkodzeniem funkcji wewnątrzwydzielniczych trzustki pojawia się cukrzyca. Z kolei utrata funkcji zewnątrzwydzielniczych prowadzi do wystąpienia biegunki, co przekłada się na pogorszenie przyswajania tłuszczów. Nazywana jest ona biegunką tłuszczową.

Przyczyny

Zapalenie trzustki mogą wywoływać problemy toksyczno-metaboliczne, idiopatyczne, genetyczne lub autoimmunologiczne. Zaburzenia pracy trzustki mogą pojawić się również w przypadku spożywania alkoholu lub palenia tytoniu. Przykład problemu o podłożu genetycznym to mukowiscydoza, zaś choroba pochodzenia autoimmunologicznego to zespół Sjögrena.

Właściwa dieta przy niewydolności trzustki

Osoby cierpiące na niewydolność trzustki muszą przed wszystkim dostarczać organizmowi odpowiednią ilość składników odżywczych lub walczyć z niedożywieniem, jeśli organizmowi zdążyło zabraknąć tych substancji, których potrzebuje. Niedożywienie i hiperfagia to częste przypadłości dopadające pacjentów chorych na niewydolność trzustki. Oba z nich prowadzą do utraty masy mięśniowej.

Pacjenci, u których występują objawy niedożywienia i hiperfagii, spożywają zbyt wiele kalorii pochodzących z tłustych pokarmów, starając się odwrócić proces utraty wagi. Jednak jedzenie jeszcze większej ilości tłuszczów prowadzi do wystąpienia biegunek tłuszczowych, a organizm nie otrzymuje potrzebnych składników odżywczych i witamin.

Kolejny cel diety stosowanej przy niewydolności trzustki to kontrolowanie poziomu cukru we krwi, aby nie dopuścić do rozwoju cukrzycy. Cukrzyca może doprowadzić do konieczności podawania insuliny. Aby się przed tym uchronić, pacjenci powinni przestrzegać diety o niskim indeksie glikemicznym.

Trzeci cel diety to zadbanie o to, by organizm wchłaniał pożywnie we właściwy sposób. Pacjenci przechodzą przez serię badań, aby dowiedzieć się, w jaki sposób ich ciała przyswajają mikro- i makroskładniki oraz aby monitorować ruchy jelit i chronić się przed wystąpieniem biegunki. Dieta jest dopasowywana do indywidualnych potrzeb każdego pacjenta, by zapewnić jak najlepszy poziom przyswajalności.

W celu ułożenia właściwego, zdrowego planu żywienia konieczna jest pomoc dietetyka, który pomoże dobrać właściwą ilość węglowodanów i białek.

I wreszcie warto podkreślić, że właściwa dieta musi brać pod uwagę ewentualne niedobory, które mogą pojawić się w związku z chorobą trzustki. Należy zbadać poziom witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz poziom minerałów, aby nie dopuścić do pogorszenia stanu zdrowia chorego.

Niewydolność trzustki: plan posiłków

Pacjenci z niewydolnością trzustki powinni przestrzegać zdrowej, zbilansowanej diety z właściwymi proporcjami makroskładników. Poza tym osoby z chorą trzustką powinny spożywać mniejsze posiłki w ciągu całego dnia, aby uchronić się przed problemami ze strony układu pokarmowego.

Najważniejsze jest to, aby pacjenci kontrolowali ilość i rodzaje spożywanych tłuszczów. Najbardziej polecane źródła to tłuszcze pochodzenia roślinnego i średniołańcuchowe trójglicerydy (MCT). Chorzy mogą również stosować leki zawierające enzymy trzustki, które wspomagają trawienie tłuszczów, jeśli tylko będą one odpowiednio dopasowane do ich diety.

Z kolei dzienne spożycie węglowodanów zależy od funkcji wewnątrzwydzielniczych pacjenta. Poza tym wielkość porcji i liczba posiłków jest powiązana z tym, czy pacjent ma cukrzycę, czy też nie. Jeśli nie ma problemów z funkcjonowaniem innych organów, można spożywać białka w normalnych ilościach.

Na sam koniec należy zauważyć, że pacjenci mogą być zmuszeni do przyjmowania suplementów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli witamin A, D, E i K.