Terapia ultradźwiękami i jej zastosowanie w fizjoterapii

USG jest jednym z najczęściej używanych przez fizjoterapeutów urządzeń. Terapia ultradźwiękami jest już od kilkudziesięciu lat stosowana przez lekarzy. USG pomaga w diagnozowaniu i leczeniu wielu różnych schorzeń.

Chociaż ultradźwięki są prawdopodobnie częściej używane jako narzędzie diagnostyczne, dzisiaj to zastosowanie odłożymy na bok i zamiast tego skupimy się na różnych zastosowaniach ultradźwięków w dziedzinie fizjoterapii.

Jak działają ultradźwięki

Urządzenie ultradźwiękowe wysyła niewielkie wibracje lub fale mechaniczne do ciała. Podczas, gdy ludzie są w stanie odbierać częstotliwości do 20 000 Hz, ultrasonograf będzie działał w zakresie częstotliwości od 1 do 3 MHz. Innymi słowy, od 1 do 3 milionów cykli na sekundę.

Oznacza to, że my, jako pacjenci, nie zauważymy żadnego efektu. Jednak po przyłożeniu sondy ultradźwiękowej do ciała, wytwarza ona fale, które powodują bardzo szybkie wibracje tkanek w tym obszarze.

Oprócz wibracji powoduje to również wytwarzanie ciepła, a także zwiększony przepływ krwi do obszaru. Te dwa procesy fizyczne sprawiają, że terapia ultradźwiękowa jest tak korzystna dla zdrowia.

Wreszcie badanie opublikowane w Journal of Orthopaedic Research (Dziennik Badań Ortopedycznych) wykazało, że fale ultradźwiękowe szczególnie dobrze stymulują tkankę kolagenową. W rezultacie tego rodzaju terapia zwykle działa najlepiej na strukturach, takich jak ścięgna, więzadła, powięź i blizny.

Terapia ultradźwiękami – metodologia

Przed użyciem ultradźwięków, fizjoterapeuta najpierw nałoży na skórę warstwę żelu. Dzieje się tak, ponieważ sonda ultradźwiękowa potrzebuje przewodnika, aby przeniknąć przez skórę i dotrzeć do głębszych warstw tkanki. Żel idealnie się do tego nadaje.

Ważne jest, aby stale przesuwać sondę, aby uniknąć „uderzania” w te same tkanki przez długi czas. Wykonywanie małych okręgów umożliwia rozprzestrzenianie się wibracji w tkance bez powodowania uszkodzeń.

Urządzenie ultradźwiękowe może wytwarzać fale o stałym lub pulsacyjnym przepływie. Stały przepływ fal ultradźwiękowych wywołuje większy efekt termiczny, a przepływ pulsacyjny pomaga stworzyć większy efekt mechaniczny.

Wykorzystanie ultradźwięków w fizjoterapii

Zatem w jakich sytuacjach możemy wykorzystać ciepło i wibracje o wysokiej częstotliwości do leczenia pacjentów? Oto niektóre schorzenia, w których terapia ultradźwiękowa jest najczęściej stosowana.

• Stany zapalne: terapia ultradźwiękami to skuteczna metoda leczenia stanów zapalnych. Działanie fal ultradźwiękowych zwiększa przepływ krwi do miejsca docelowego, sprzyjając gojeniu. Jeśli stan zapalny nie jest już ostry, zwiększony przepływ krwi zachęca organizm do wymiany starych lub uszkodzonych komórek. Dlatego terapię ultradźwiękową można stosować między innymi w leczeniu chorób, takich jak zapalenie ścięgna, zapalenie kaletki maziowej i zapalenie torebki stawowej.
• Zwichnięcia: jak już wspomnieliśmy, ścięgna to jedne z tkanek, które najlepiej absorbują ultradźwięki. Dzięki temu urazy w miejscach, w których ścięgno zostało nadmiernie rozciągnięte i uszkodzone, są świetnymi kandydatami do tego rodzaju terapii.
• Leczenie i blizny: leczenie ultradźwiękami może również przyspieszyć proces gojenia poprzez zwiększenie metabolizmu komórek i sprzyjanie regeneracji.

Jak dotąd nie ma wystarczających dowodów naukowych, aby potwierdzić, czy terapia ultradźwiękami jest skuteczna w leczeniu urazów mięśniowo-szkieletowych.

Chociaż niektórzy zalecają terapię ultradźwiękową w przypadku problemów, takich jak skurcze mięśni, jej skuteczność wciąż nie została jeszcze udowodniona. W każdym razie fizjoterapeuci mają do zaoferowania pacjentom szereg sprawdzonych opcji leczenia.

Jontoforeza

Jontoforeza polega na podaniu leku do tkanki podskórnej  pacjenta za pomocą ultradźwięków.

Zamiast nakładać na skórę żel przewodzący, technika ta polega na nakładaniu leków bezpośrednio na skórę w postaci żelu, co pozwala na lepsze wchłanianie. Osiągnięte wyniki zależą od zastosowanych leków.

Terapia ultradźwiękami – przeciwwskazania i środki ostrożności

Ponieważ terapia ta wykorzystuje wibracje o wysokiej częstotliwości, istnieją pewne środki ostrożności, które należy podjąć podczas stosowania ultradźwięków w fizjoterapii. Po pierwsze, ultradźwięki nie nadają się do stosowania w przypadku guzów ani jakiejkolwiek tkanki, która może krwawić.

Podobnie, nie jest ona zalecana, jeśli pacjent cierpi na infekcję lub schorzenia, takie jak zakrzepica żył głębokich, miażdżyca tętnic lub podobne problemy z krążeniem.

Wreszcie, ważne jest, aby zachować ostrożność podczas stosowania ultradźwięków u pacjentów z metalowymi implantami lub rozrusznikami serca. Ważne jest częste przesuwanie sondy, zwracając szczególną uwagę na obszary kostne.

Terapia ultradźwiękami i jej miejsce w fizjoterapii

Biorąc to wszystko pod uwagę, wydaje się, że terapia ultradźwiękowa ma do odegrania ważną rolę w fizjoterapii.

Chociaż należy przeprowadzić jeszcze wiele badań, jej wpływ na tkanki objęte stanem zapalnym i choroby przewlekłe wydaje się obiecujący. Jednak, jak zawsze, ważne jest, aby znać ryzyko, ponieważ może to być dosyć agresywna forma leczenia.